Kaalidhdhe laharo, कालीदूधे लहरो, कृष्णसारिवा, श्यामलता, Ichnocarpus frutescens ~ NepalAyurveds.com

Tuesday

Kaalidhdhe laharo, कालीदूधे लहरो, कृष्णसारिवा, श्यामलता, Ichnocarpus frutescens

यो कालो लहरो १४०० मिटरसम्ममा पाइन्छ । यो चैत बैशाखमा फुल्छ र फल लागेर भदौतिर दूधयुक्त पाक्छ। यसको कालो लहरोले रक्तशोधन गर्छ, कालो क्यान्सरमा लाभ पुऱ्याउँछ, छालाका समस्या हटाएर सौन्दर्यता बढाउँछ, मासिक धर्म शुद्धि गर्छ, प्रदर धातुरोगमा हित गराउँछ । मात्रा : ३-५ ग्राम लेदो / चूर्ण, काँढापानी १/१ माना, स्वरस २०-२५ ग्राम, अर्क ३०- ५० ग्राम २-३ पटक ।

परिचय

कालीदूधे लहरो, जसलाई कृष्णसारिवा वा श्यामलता पनि भनिन्छ, एक प्रकारको औषधीय लहरो हो। यो लहरो नेपाल लगायत अन्य दक्षिण एसियाली देशहरूमा पाइन्छ। यसको वैज्ञानिक नाम Ichnocarpus frutescens हो। यो लहरो आयुर्वेदिक चिकित्सामा धेरै प्रयोग गरिन्छ। यसको औषधीय गुणले गर्दा यो धेरै रोगहरूको उपचारमा प्रयोग गरिन्छ। यसले रक्तशोधन गर्ने, क्यान्सर जस्ता गम्भीर रोगहरूमा लाभ पुर्याउने, छालाका समस्याहरू हटाउने, सौन्दर्यता बढाउने, मासिक धर्म शुद्ध गर्ने, र प्रदर धातुरोगमा हित गर्ने गुणहरू छन्।

नेपाल र अन्य देशहरूमा उपलब्धता

कालीदूधे लहरो नेपालको तराई देखि १४०० मिटर सम्मको उचाईमा पाइन्छ। यो लहरो चैत र बैशाख महिनामा फुल्छ र भदौ महिनामा फल लाग्छ। यसको फल दूधयुक्त हुन्छ। नेपालका वनजङ्गलहरूमा यो लहरो प्राकृतिक रूपमा पाइन्छ। यसको उपलब्धता भारत, बंगलादेश, श्रीलङ्का, म्यानमार, थाइल्याण्ड, लगायत अन्य दक्षिण एसियाली देशहरूमा पनि छ। यो लहरो उष्णकटिबन्धीय र उपोष्णकटिबन्धीय क्षेत्रहरूमा धेरै पाइन्छ।

भौतिक गुणहरू

कालीदूधे लहरोको लहरो कालो रंगको हुन्छ। यसको पातहरू साना र हरिया हुन्छन्। यसको फूलहरू सेता वा हल्का पहेँला रंगका हुन्छन्। यसको फलहरू साना र गोलाकार हुन्छन् र पाकेपछि दूधयुक्त हुन्छन्। यसको बोक्रा पातलो र खैरो रंगको हुन्छ। यसको जरा पनि औषधीय गुणले भरपूर हुन्छ।

औषधीय गुणहरू

कालीदूधे लहरोमा धेरै औषधीय गुणहरू छन्। यसले रक्तशोधन गर्ने गुण छ। यसले शरीरबाट विषाक्त पदार्थहरू बाहिर निकाल्छ र रक्तलाई शुद्ध गर्छ। यसले क्यान्सर जस्ता गम्भीर रोगहरूमा पनि लाभ पुर्याउँछ। यसले क्यान्सरको कोषिकाहरूको वृद्धि रोक्छ र क्यान्सरको उपचारमा सहयोग गर्छ। यसले छालाका समस्याहरू हटाउँछ र सौन्दर्यता बढाउँछ। यसले छालाको रंग निखार्छ र छालाका दागधब्बाहरू हटाउँछ। यसले मासिक धर्म शुद्ध गर्छ र महिलाहरूमा प्रदर धातुरोगमा हित गर्छ। यसले पाचन प्रणालीलाई मजबूत बनाउँछ र पेटका समस्याहरू हटाउँछ।

लाभहरू

कालीदूधे लहरोले धेरै लाभहरू प्रदान गर्छ। यसले रक्तशोधन गरेर शरीरलाई स्वच्छ र निरोगी बनाउँछ। यसले क्यान्सर जस्ता गम्भीर रोगहरूमा पनि लाभ पुर्याउँछ। यसले छालाका समस्याहरू हटाएर सौन्दर्यता बढाउँछ। यसले महिलाहरूमा मासिक धर्म सम्बन्धी समस्याहरू हटाउँछ र प्रदर धातुरोगमा हित गर्छ। यसले पाचन प्रणालीलाई मजबूत बनाउँछ र पेटका समस्याहरू हटाउँछ। यसले शरीरको प्रतिरोधात्मक क्षमता बढाउँछ र शरीरलाई विभिन्न रोगहरूबाट बचाउँछ।

प्रयोग विधि

कालीदूधे लहरोलाई विभिन्न रूपमा प्रयोग गर्न सकिन्छ। यसको लेदो वा चूर्ण ३-५ ग्राम मात्रामा प्रयोग गर्न सकिन्छ। यसको काँढापानी १/१ माना मात्रामा प्रयोग गर्न सकिन्छ। यसको स्वरस २०-२५ ग्राम मात्रामा प्रयोग गर्न सकिन्छ। यसको अर्क ३०-५० ग्राम मात्रामा दिनमा २-३ पटक प्रयोग गर्न सकिन्छ। यसलाई पानी वा अन्य तरल पदार्थहरूमा मिसाएर पिउन सकिन्छ। यसलाई छालामा लगाउन पनि सकिन्छ।

खेती, संग्रह र संरक्षण

कालीदूधे लहरोलाई प्राकृतिक रूपमा वनजङ्गलहरूमा पाइन्छ। यसलाई खेती गरेर पनि उत्पादन गर्न सकिन्छ। यसको खेती गर्नको लागि उचित माटो र पानीको व्यवस्था गर्नुपर्छ। यसलाई बीउ वा काटेर लगाएर खेती गर्न सकिन्छ। यसको लहरोलाई चैत र बैशाख महिनामा संग्रह गर्न सकिन्छ। यसको फलहरू भदौ महिनामा संग्रह गर्न सकिन्छ। यसलाई संग्रह गरेपछि सुकाएर संरक्षण गर्न सकिन्छ। यसलाई सुकाएर चूर्ण बनाएर पनि संरक्षण गर्न सकिन्छ। यसलाई एयरटाइट कन्टेनरमा राखेर लामो समयसम्म संरक्षण गर्न सकिन्छ।

निष्कर्ष

कालीदूधे लहरो एक महत्त्वपूर्ण औषधीय लहरो हो। यसले धेरै रोगहरूको उपचारमा लाभ पुर्याउँछ। यसले रक्तशोधन गरेर शरीरलाई स्वच्छ र निरोगी बनाउँछ। यसले क्यान्सर जस्ता गम्भीर रोगहरूमा पनि लाभ पुर्याउँछ। यसले छालाका समस्याहरू हटाएर सौन्दर्यता बढाउँछ। यसले महिलाहरूमा मासिक धर्म सम्बन्धी समस्याहरू हटाउँछ र प्रदर धातुरोगमा हित गर्छ। यसले पाचन प्रणालीलाई मजबूत बनाउँछ र पेटका समस्याहरू हटाउँछ। यसलाई विभिन्न रूपमा प्रयोग गर्न सकिन्छ। यसलाई खेती गरेर पनि उत्पादन गर्न सकिन्छ। यसलाई संग्रह गरेर सुकाएर संरक्षण गर्न सकिन्छ। कालीदूधे लहरो एक प्राकृतिक औषधी हो जसले मानव जीवनलाई धेरै लाभहरू प्रदान गर्छ।

Introduction

Ichnocarpus frutescens, commonly known as black creeper, is a woody shrub belonging to the Apocynaceae family. In Nepal, it is referred to as "Kaalidhdhe laharo," "कालीदूधे लहरो," "कृष्णसारिवा," or "श्यामलता." This plant is recognized for its extensive use in traditional medicine across various cultures.

Availability in Nepal and Other Countries

Ichnocarpus frutescens thrives in regions up to altitudes of 1,400 meters. It is native to a broad geographical area, encompassing China, India, Southeast Asia, and northern Australia.

In Nepal, it is commonly found in the Terai and hilly regions, adapting well to the local climate and soil conditions.

Physical Properties

This plant is characterized by its woody, climbing nature, with lianas that can extend up to 10 meters in length and reach a diameter of about 6 centimeters. The bark exudes a creamy white sap when cut. Leaves are simple, opposite, and can grow up to 11 centimeters long and 4.5 centimeters wide. The inflorescence consists of clusters of small flowers, each with densely hairy sepals and a five-lobed corolla measuring just under a centimeter in length. The fruit is a follicle that may exceed 14 centimeters in length. The roots are notable for their reddish or purple hue.

Medicinal Properties

Ichnocarpus frutescens has been traditionally employed to treat a variety of ailments:

Blood Purification: Decoctions of the roots are used as blood purifiers, aiding in the detoxification process.
Skin Disorders: The plant is applied in treating skin diseases, enhancing skin health and appearance.
Menstrual Health: It is utilized to regulate menstrual cycles and alleviate related disorders.
Leucorrhoea and Spermatorrhea: The plant shows efficacy in managing conditions like leucorrhoea (vaginal discharge) and spermatorrhea (involuntary ejaculation).
Rheumatism and Fever: Traditionally, it has been used to relieve rheumatic pain and reduce fever.

Advantages and Uses

The advantages of Ichnocarpus frutescens are manifold:

Antioxidant Properties: The plant exhibits antioxidant activity, which helps in neutralizing harmful free radicals in the body.
Hepatoprotective Effects: Studies have indicated its potential in protecting liver cells from damage, particularly in cases of paracetamol-induced hepatotoxicity.
Antitumor Activity: Extracts from the plant have shown promise in inhibiting tumor growth in experimental studies.

Using Methods

Various parts of the plant are used in different forms:

Paste: Applied externally to treat skin diseases and conditions like rat bites.
Decoction: Prepared from the roots, it is consumed to purify the blood and address menstrual disorders.
Powder: Dried root powder is taken as a lactagogue, promoting milk production in nursing mothers.

Harvesting and Preservation

Ichnocarpus frutescens flowers during the months of Chaitra and Baisakh (March-April), with fruiting occurring around Bhadra (August-September). The plant produces milky fruits that ripen during this period. Harvesting is typically done during the flowering and fruiting seasons to ensure the potency of its medicinal properties. After collection, the plant parts are cleaned and dried in a shaded area to preserve their active compounds. Proper storage in airtight containers is essential to maintain their efficacy over time.

Conclusion

Ichnocarpus frutescens, or black creeper, holds a significant place in traditional medicine systems across its native regions. Its diverse medicinal properties, ranging from blood purification to skin health improvement, make it a valuable resource. With proper harvesting and preservation techniques, its benefits can be effectively harnessed for various therapeutic applications.

Reference

दतिवन Washerman’s Plant (Achyranthes aspera अपामार्ग): Benefits, Uses, and Medicinal Properties

ज्योतिष्मती Jyotishmati (Black Oil Tree) – Intellect Tree (Celastrus paniculatus) Benefits, Uses, and Medicinal Properties

लाली गुराँस Lali Gurans (Rhododendron campanulatum) – Benefits, Uses, and Medicinal Properties of Rhododendron

Kooth (Saussurea Lappa) – कूठ Benefits, Uses, and Medicinal Properties of Costus Root

काने झार Commeline Benghalensis (Kane Jhaar) – Medicinal Uses, Benefits, and Overview

गिँदरी Premna Serratifolia L. (Gindari): Benefits, Medicinal Uses, and Importance

पाञ्चान Ougeinia oojeinensis (Paanchan): तिनिश Medicinal Uses, Benefits, and Ecological Importance

बोके टिमुर Zanthoxylum Armatum (Boke Timur) Benefits, Uses, and Medicinal Properties

ठूलो नीम Thulo Neem: महारूख Medicinal Benefits, Uses, and Natural Remedies

सिउँडी Siudi (Euphorbia Neriifolia) Uses, Benefits, Side Effects, and Medicinal Properties

काठेकार, फर्कफल, काठआँवली, Averrhoe acida :